Uitbetaling van letselschade na een strafbaar feit

Daan Andries 24-01-2020

Bij het vorderen van een letselschadevergoeding na een mishandeling heb je verschillende opties. Die opties hebben verschillende voor- en nadelen. In dit blog lees je hier meer over.

Stel: je bent slachtoffer van mishandeling. En je hebt lichamelijk letsel. Kun je dan een letselschadevergoeding ontvangen? En zo ja, hoe pak je dit aan?

Als slachtoffer van een mishandeling zit je met veel vragen. Vragen waarop je het antwoord niet hebt. Wat je wilt is wel duidelijk. Je hebt letselschade en je wilt hiervoor een letselschadevergoeding. Goede rechtsbijstand is daarbij onontbeerlijk. Bij het vorderen van een letselschadevergoeding na een mishandeling heb je namelijk verschillende opties. Die opties hebben verschillende voor- en nadelen. In dit blog lees je hier meer over.

Schadevergoeding mishandeling

In Nederland kun je na een mishandeling of een ander strafbaar feit (zoals verkrachting seksueel misbruik of ernstige stalking) op drie manieren een schadevergoeding krijgen:

  • een schadevergoeding claimen in het strafproces
  • door het starten van een civiele procedure
  • een eenmalige uitkering via het Schadefonds geweldsmisdrijven

Deze opties hebben voor- en nadelen. Je krijgt namelijk niet altijd een volledige vergoeding van de materiële en immateriële schade.

Een letselschadevergoeding via de strafprocedure

Het Openbaar Ministerie bepaalt - na onderzoek door de politie - welke strafbare feiten het voor de strafrechter wil brengen. Deze vervolgingsbeslissing wordt meestal genomen door de officier van justitie. Alleen bij kleine strafbare feiten (zoals een inbraak of diefstal) wordt de zaak soms (meestal vanwege onvoldoende bewijs) geseponeerd door de politie.

Het kan zijn dat de officier van justitie besluit om de zaak niet te vervolgen of af te doen met een transactie of strafbeschikking. In het geval je het daar niet mee eens bent kun je als slachtoffer een bijzondere klachtprocedure starten. Dit is geregeld in artikel 12 van het Wetboek van Strafvordering (artikel 12 Sv-procedure). Het gerechtshof behandelt het beklag en beslist uiteindelijk of het Openbaar Ministerie tot vervolging moet overgaan.

Als de dader van de mishandeling voor de strafrechter moet komen kun je een schadevergoeding claimen in het strafproces. Je kunt je dan "voegen als benadeelde partij". Op die manier kun je proberen de materiële schade en immateriële schade die het gevolg is van de mishandeling vergoed te krijgen.

Wat als de dader geen schadevergoeding kan betalen? Geen nood: de strafrechter kan een schadevergoedingsmaatregel opleggen.

Bij een mishandeling kan de dader geen beroep doen op zijn aansprakelijkheidsverzekering. De dader moet de schadevergoeding dus zelf betalen. Dit zal echter niet altijd mogelijk zijn. De schadevergoedingsmaatregel voorkomt dan dat je als slachtoffer geen vergoeding van je letselschade ontvangt.

Wat gebeurt er als de schadevergoedingsmaatregel is opgelegd?

Het Centraal Justitieel Incassobureau verhaalt de schade op de dader. Je hoeft dit dus niet zelf te doen. Heeft de dader acht maanden na de beslissing van de rechter nog niet betaald? Dan kun je in sommige gevallen een voorschot op de vergoeding krijgen. Slachtoffers van gewelds- en zedenmisdrijven krijgen in dat geval de hele schade vergoed door de Staat. Slachtoffers van andere misdrijven krijgen een voorschot van € 5.000,00.

Dader aansprakelijk stellen?

In het strafproces kun je een vergoeding claimen voor de materiële schade (denk aan schadeposten zoals niet-vergoede medische kosten en verlies aan arbeidsvermogen) en immateriële schade (smartengeld).

De strafrechter wijst echter niet altijd de hele schadevergoeding toe. Op het moment dat de strafzitting wordt gehouden is er vaak nog meer onderzoek nodig om een goed beeld te krijgen van de letselschade. Het strafproces leent zich daar niet voor. Het komt voor dat een (deel van de) vordering om die reden "niet-ontvankelijk" wordt verklaard. Met andere woorden: het verzoek tot schadevergoeding wordt dan niet inhoudelijk behandeld.

Betekent dit dan dat je verder geen recht meer hebt op een letselschadevergoeding? Nee, je kunt de schade ook op de dader verhalen door naar de civiele rechter te gaan. Dit kan ook als er helemaal geen strafprocedure volgt na de mishandeling.

Civiele procedure starten

Je kunt de dader aansprakelijk stellen voor jouw letselschade en een civiele procedure starten. Dit is een procedure tussen burgers onderling.

In de civiele procedure is er alle tijd en ruimte om de schadevergoeding vast te stellen. Tijd en ruimte die er in het strafproces niet is. Hierdoor is de kans dat je alle schade vergoed krijgt groter. Er is alleen één groot nadeel. De burgerlijke rechter kan geen schadevergoedingsmaatregel opleggen. Is de dader aansprakelijk? En wijst de civiele rechter een schadevergoeding toe? Dan moet je zelf de schade verhalen op de dader. Dit laatste is helaas niet altijd even eenvoudig, omdat daders niet altijd verhaal bieden.

Een eenmalige uitkering van het Schadefonds Geweldsmisdrijven

Het schadefonds Geweldmisdrijven is er voor slachtoffers van geweldsmisdrijven. Je komt in aanmerking voor een vergoeding wanneer:

  • je een slachtoffer bent van een opzettelijk gepleegd geweldsmisdrijf (zoals een mishandeling)
  • je ernstig letsel hebt of had als gevolg van het geweldsmisdrijf
  • je geen eigen aandeel hebt in het geweldsmisdrijf
  • de letselschade niet op een andere manier wordt vergoed

Een voordeel is dat je ook een aanvraag kunt indienen als de dader onbekend is. En: ook als de dader wordt vrijgesproken kun je een aanvraag indienen.

Hoe wordt de hoogte van de schadevergoeding vastgesteld?

Het Schadefonds Geweldsmisdrijven vergoedt helaas niet alle letselschade. Het Schadefonds gebruikt zes letselcategorieën, waaraan zes vaste bedragen zijn gekoppeld. Bepalend voor welke letselcategorie van toepassing is, zijn:

  • de ernst van het opgelopen letsel
  • de omstandigheden waaronder het geweldsmisdrijf is gepleegd

Bij iedere categorie hoort een andere uitkering. De uitkering varieert van € 1.000,00 tot € 35.000,00.

De kosten van rechtsbijstand

Ben je slachtoffer van een gewelds- of zedenmisdrijf? Of heb je ernstig letsel als gevolg van een mishandeling? Dan hoef je niets te betalen voor rechtsbijstand. De advocaat moet dan wel als specialist slachtofferzaken zijn ingeschreven bij de Raad voor Rechtsbijstand. De advocaat kan dan een toevoeging voor je aanvragen bij de Raad voor Rechtsbijstand. De toevoeging dekt de advocaatkosten voor het voeren van een procedure. Er wordt geen eigen bijdrage opgelegd.

Rechtsbijstandverzekering

Heb je een rechtsbijstandverzekering? Dan kun je op kosten van jouw rechtsbijstandverzekeraar door een advocaat worden bijgestaan in de procedure. Je hebt op dat moment namelijk het recht op vrije advocaatkeuze. De verzekeraar kan je dus niet weigeren om een eigen advocaat naar keuze in te schakelen. Het maakt daarbij niet uit of het gaat om de strafprocedure of een civiele procedure.

Schadefonds Geweldsmisdrijven

Voor het indienen van een aanvraag bij het Schadefonds Geweldsmisdrijven heb je geen advocaat nodig. Hiervoor kun je dan ook geen toevoeging krijgen. Voor hulp kun je terecht bij Slachtofferhulp Nederland.

Conclusie

Na een mishandeling zijn er dus verschillende manieren om een schadevergoeding te krijgen. Je kunt een schadeclaim indienen bij de strafrechter. Maar je kunt er ook voor kiezen om zelf een procedure te starten tegen de dader. Een derde mogelijkheid is het indienen van een verzoek om een vergoeding bij het Schadefonds Geweldsmisdrijven.

Goede juridische hulp bij lichamelijk letsel?

Ben jij het slachtoffer van een mishandeling of een ander strafbaar feit? En ben je benieuwd of wij iets voor je kunnen betekenen? Neem dan vrijblijvend contact met ons op.

Regio's Eindhoven, Den Bosch, Tilburg en Breda

De letselschade advocaten van Bewust Letselschade Advocaten zijn werkzaam in de regio's:

Neem contact op